آیا داستان این‌که امام حسین گفته ایرانیان را به اسیری بگیرید، درست است؟
سؤال:
میشود بگویید قضیه این کلیپ چیه؟
*********************************************************************
پاسخ:
بسم الله الرحمن الرحیم
در رابطه با کلیپ مورد نظر شما چند نکته قابل ذکر است.
۱. شیخ عباس قمی در جلد ۶، ص ۱۶۵ آورده است: “معانی الأخبار: عن ضریس بن عبدالملک قال:سمعت أباعبدالله علیه‌السّلام یقول: نحن قریش و شیعتنا العرب و عدوّنا العجم.” و بعد خودش می‌نویسد: “بیان: أی العرب الممدوح من کان من شیعتنا و إن کان عجما و العجم المذموم من کان عدوّنا و إن کان عربا”
اولا، می‌بینیم که در متن ایرانی نیست، بلکه عجم است و این اولین شیطنت نویسنده و سازندگان کلیپ است. “عجم”، هم در اصطلاح و هم در لغت به معنای ایرانی نیست که درباره این دو اصطلاح توضیح عرض خواهم کرد.
ثانیا، می‌بینیم خود شیخ عباس در توضیح معنای عرب و عجم می‌نویسد که یعنی عرب ممدوح است، هر که از شیعیان ما باشد، حتی اگر غیر عرب باشد و عجم مذموم است، اگر چه عرب باشد. پس خود شیخ سعی در رفع ابهام و سوء برداشت کرده است که باز هم شیطنت نویسندده و سازندگان بر این بوده که ایت بیان شیخ عباس را نیاورده‌اند.
۲. “عرب” در لغت به چند معنا است: “(۱) الإبانه و الإفصاح، (۲) النشاط و طیب النفس و (۳) فساد فی الجسم أو العضو” و “عجم” یعنی: “فی اللسان لکنه و عدم فصاحه”. ظاهر امر بر این است که چون عرب‌ها می‌دیدند که غیر خودشان، کسی عربی را فصیح صحبت نمی‌کند، او را عجم می‌گفته‌اند، حال می‌خواهد در سرزمین‌های حکومت ساسانی زندگی کند، یا تحت حکومت روم یا یونان و غیر آن. در ضمن معلوم میشود وقتی در متون عربی، صحبت از “عرب” میشود، ممکن است معانی متعددی داشته باشد و باید بر اساس شواهد و قرائن معنای درست را پیدا کرد.
۳. اگر بخواهیم به این روایت اعتماد کنیم که خواهیم دید قابل اعتماد نیست، به نظر معنای صحیح آن چنین است: “ما قریش هستیم و شیعیان ما فصاحت (یا طیب نفس) دارند و دشمنان ما گنگ و مبهم هستند.” به عبارت دیگر بین “العرب شیعتنا و العجم عدونا” و “شیعتنا العرب و عدونا العجم” تفاوت است. نویسنده عمدا یا سهوا دومی را به اولی معنا کرده است. اگر عمدی بوده که نشان از خباثت است و غیر اخلاقی و انسانی است و اگر سهوی بوده، نشان از بی‌سوادی.
۴. شاید بد نباشد بدانید که خود قریش و در نتیجه بنی‌هاشم اصالتا عرب نیستند. عرب اصیل عرب “عاربه” است و بنی‌هاشم عرب “مستعربه” بودند.
۵. اگر بخواهیم نظر مشهور را در نظر بگیریم، آن‌چه از تاریخ معلوم میشود، این‌که در زمان بنی‌امیه، حکومت و عرب‌های متعصب سعی در تحقیر اقوام غیر عرب داشتند و اهل بیت علیهم‌السلام را هم تحقیر می‌کردند که پیروان شما عجمی هستند، ایشان هم در جواب چنین می‌گفتند که ما از قریش هستیم و هر کس پیرو ما است، عرب است و دشمن ما که شما متعصبین هستید، در اصل عجم (گنگ و مبهم یا شاید غیر طیب نفس) هستید که نوعی مبارزه منفی با اعتقادات متعصبین آن عصر بوده است.
۶. نکته مهم این‌که من در کتب اولیه، دو مورد از این حدیث سراغ دارم که این مطلب را بیان کرده است. یکی در معانی الأخبار (ص ۴۰۴) که شیخ عباس به آن اشاره کرده است. دیگری در الکافی (ح ۱۴۹۹۹) و کتب بعدی از این‌ها نقل کرده‌اند که هر دو این اخبار از نظر علمی معتبر نیست. اولی حداقل به جهت حضور سلمه بن الخطاب که در نقل حدیث، ضعیف است و دومی به جهت سهل بن زیاد که ضعیف، غالی و کذاب است.
۷. نکته دیگر آن‌که در این صفحات سخنی از کلام امام حسین علیه‌السلام نیست، بلکه اگر کسی بخواهد به غیر علم، این احادیث را هم معتبر بداند، از امام صادق علیه‌السلام است که در کتب روایی، غالبا با کنیه ایشان که اباعبدالله است، نام برده شده‌اند و نویسنده کتاب حتی این مقدار علم نداشته که این اباعبدالله، آن اباعبدالله نیست. خلاصه این‌که این اباعبدالله، امام صادق علیه‌السلام است، نَه امام حسین علیه‌السلام.
۸. شاید این هم برایتان جالب باشد که با توجه به عنوان مطلب در سفینه البحار، شیخ عباس این مطالب را در باب فضائل عجم آورده است و این خود مبین معنای مطلب از نظر شیخ عباس است.
۹. در تصویر زیر که از کلیپ ارسالی شما گرفته شده است، چند نکته وجود دارد.
اول این‌که ترجمه فارسی زیر متن عربی با خود متن عربی هماهنگ نیست و مثلاً مترجم، عجم را به ایرانی ترجمه کرده است.
دوم این‌که در ادامه متن عربی، مطلبی آمده دال بر این‌که هنگامی که فرزندان فرس (اسیران فارس) وارد مدینه شدند، دومی (یعنی عمر) خواست که زنان را بفروشد و مردان را غلامان عرب‌ها قرار دهد … تا می‌رسد به آن‌جا که امیر مؤمنان (به مخالفت) می‌فرمایند: “همانا نبی فرمودند: “تکریم کنید کریم قوم را، اگر چه مخالفت کند شما را” و این فارس‌ها، حکیمان کریمی هستند …” و این در حالی است که مترجم چنین نوشته است: “روشن است که هر عربی از هر ایرانی بهتر و بالاتر و هر ایرانی از دشمنان ما هم بدتر است. ایرانی‌ها را باید دستگیر کرد و به مدینه آورد، زنانشان را بفروش رسانید و مردانشان را به بردگی و غلامی اعراب گماشت.” حالا قضاوت با خود شما، بنا بر این نقل، آیا اهل بیت هواداری اسیران فارس را کرده‌اند، یا آن‌چه نویسنده مدعی شده است.
۱۰. نکته آخری که درباره کلیپ، فعلا به ذهنم می‌رسد این‌که تصویر موجود در کلیپ که ارسال کردم، از کتاب سفینه البحار که در بگراند قرار گرفته و ظاهرا سازندگان خواسته‌اند چنین القا کنند که از سفینه البحار است، از این کتاب نیست، بلکه از کتابی ضد اسلام است که می‌بینیم نویسنده بی‌اخلاق و بلکه بی‌سواد آن، با تحریف و دروغ، سعی در مقابله با اسلام داشته است.
اما چند نکته پایانی:
۱. متأسفانه شیخ عباس قمی در نقل احادیث، گرایش شدید اخباری دارد که در آثار ایشان هم مکررا دیده میشود و کتاب‌های ایشان در باب اعتبار احادیث، اگر وضعیتی نامناسب‌تر از کتاب‌هایی مانند بحارالأنوار نداشته باشد، بهتر از آن نیست.
۲. پیش‌نهاد می‌کنم نَه تنها مطالب مخالف اسلام را بی‌پایه و اساس نپذیرید، بلکه حتی مطالب مؤید اسلام را هم بی‌پایه اساس قبول نکنید. انسان برای پذیرش هر مطلبی، چه موافق نظرات یا عقاید او باشد و چه مخالف آن، باید در منظومه آن علم، روشی علمی داشته باشد.
پیروز باشد.
