آیا پوشیدن لباس سیاه کراهت دارد؟
سؤال:
آیا پوشیدن لباس سیاه در ایام محرم هم کراهت دارد؟ در ایام فاطمیه و شهادت سایر ائمه چطور؟ در عزای عزیزان مانند پدر هم اشکال دارد؟
*********************************************************************
پاسخ:
بسم الله الرحمن الرحیم
ابتدا مقدماتی را عرض کنم و بعد به جواب سؤال شما بپردازم.
۱. گزارش تاریخی معتبری داریم که چون حضرت سیدالشهدا علیه‌السلام شهید شد، زنان بنی‌هاشم لباس مشکی پوشیدند. در این گزارش اشاره‌ای به لباس امام سجاد علیه‌السلام نشده است، اما مخالفت ایشان را با این کار زنان بنی‌هاشم بیان نمی‌کند. هر چند عمل غیر معصوم حجت نیست، اما عدم مخالفت امام علیه‌السلام نکات خاص خود را دارد. لازم به ذکر است که بعضی فقها این گزارش تاریخی را به عنوان روایت امام سجاد علیه‌السلام ذکر کرده‌اند که با مراجعه به متون اصیل روایی، معلوم می‌شود اشتباه است و گزارش یکی از فرزندان امام سجاد، به نام عمر است.
۲. روایاتی هم درباره کراهت نماز در لباس سیاه داریم که تا جایی که من سراغ دارم، هیچ کدامشان بر مبنای حقیر و اکثر فقها و محدثین معتبر نیست.
۳. در ادامه مطلب قبل این‌که لازم است عرض کنم روایتی داریم که لباس سیاه در غیر کفش و عمامه و عبا را مکروه می‌داند که این هم معتبر نیست.
۴. روایاتی هم سراغ دارم بعضی ائمه را با لباس مشکی گزارش کرده است که این‌ها هم بر مبنای حقیر اکثر فقها و محدثین معتبر نیست.
۵. تا جایی که بنده سراغ دارم، فقهای ما در کراهت لباس سیاه و استثناءاتی که بر آن هست، به همین روایات غیر معتبر استناد کرده‌اند که جای تعجب دارد.
جمع‌بندی حقیر این‌که؛
۱. از نظر قرآنی و روایی دلیلی بر کراهت لباس مشکی نیست و استثناءات آن هم بلاوجه است. البته اگر علوم تجربی در این زمینه نظری داشته باشند، با رعایت ملاحظاتی می‌توان به آن استناد کرد.
۲. از قطعیات تاریخی است که لباس مشکی و به طور خاص عمامه مشکی در دوره‌ای طولانی لباس و نماد بنی‌العباس بوده و با مخالفت ائمه مواجه بوده است. البته بعید می‌دانم بتوان گفت که اکنون نیز چنین است.
۳. یکی از ایرادات لباس مشکی این است که بسیاری از آلودگی‌ها و کثیفی‌ها را کم‌تر نشان می‌دهد، لذا اگر استفاده از آن موجب عدم رعایت نظافت و تمیزی باشد، از این باب کراهت خواهد داشت، ولی اگر کسی حواسش باشد و رعایت کند، طبیعتا مشکلی ندارد.
۴. ایرادات دیگری هم برای لباس مشکی می‌تواند باشد. مثلا این‌که از نظر روان‌شناسان افراط در استفاده از این رنگ، تأثیرات روحی و روانی منفی دارد. یا این‌که پوشش لباس یک دست مشکی در محیط‌های تاریک، مثل خیابان‌هایی که نور کافی ندارد، خطرناک است، لذا پوشنده این‌ها لازم است نکاتی را رعایت کند. یا این‌که پوشش مشکی سر و گردن، برای خانم‌هایی که صورت سفیدی دارند یا کم و زیاد آرایش می‌کنند، مانند قابی عمل می‌کند که بیش‌تر موجب جلب توجه می‌شود، لذا رعایت نکات مربوطه برای کسانی که با چنین چیزهایی مشکل دارند، شایسته است.
