آیه ۱۰۱ تا ۱۰۳ سوره نساء و حکم نماز مسافر

سؤال:

می خواستم بدونم با توجه به آیه ۱۰۱ سوره نسا که بیان شده : “هنگامى که مسافرت کنید مانعى ندارد که نماز را کوتاه کنید اگر از خطرات کافران بترسید، زیرا کافران دشمن آشکار شما هستند” چرا شکسته خواندن نماز چهار رکعتی برای مسافر الزامی است؟! در آیه ۱۰۳ سوره نساء هم بیان شده: “سپس که از آسیب دشمن ایمن شدید در این حال نماز کامل بجای آرید”

در این آیات از خطر کافران و دشمن صحبت شده در حالیکه امروزه ما در مسافرت با چنین خطراتی روبرو نیستم پس چرا باید نماز شکسته بخونیم؟. ممنون میشم جواب سؤالم رو هر چی زودتر برام ایمیل کنید.

**********************************************************************

پاسخ:

در ابتدا لازم است از توجهی که به آیات قرآن دارید قدردانی کرده و موفقیت شما را از خداوند متعال مسئلت نمایم.

آن چه در این جا بیان می‌شود بنا بر نظر حقیر است و ممکن است جمعی از فقهای بزرگوار ما موافق یا مخالف آن باشند.

همان‌گونه که می‌دانید، پیروان مکتب اهل بیت، معصومین سلام‌الله‌علیهم را مفسر قرآن می‌دانند، لذا اگر حدیثی از ایشان روایت شده باشد که که شرایط صحت را داشته باشد، لازم است که آن را مبنا قرار داد. (از بسیاری از احادیث و از جمله حدیث متواتر ثقلین، چنین معانی برداشت می‌شود.)

اما مختصری درباره مطالب آیه؛

۱- در آیه شریفه سوره نساء، عبارت «فلیس علیکم جناح» متعارفا ظهور در تخییر دارد و اگر بخواهیم آن را حمل بر چیز دیگری بکنیم نیاز به دلیل محکمی دارد که ظاهرا چنین دلیلی نیست.

۲- با توجه به متن آیات، اگر انسان در سفری، خوف از آزار کافران را داشته باشد، می‌تواند نمازش را شکسته بخواند اما وجوبی در آن نیست.

۳- همان‌گونه که از متن آیه معلوم است، آیه تنها در بیان حکم نماز خوف در سفر است که با توجه به آیات بعدی این سفر، سفر جنگی است.

و اما درباره روایات:

۱- روایات صادره از معصومین بر دو دسته، یک دسته روایاتی که اعتبار سندی لازم ندارند و لذا قابلیت مبنا قرار گرفتن در آن‌ها نیست و دسته دوم روایاتی که به ظاهر معتبر است.

۲- روایات ضعیف از باب سند، در این مورد بسیار است. از وجود افراد ضعیف در سند بگیرید تا احادیث مرسل.

۳- در روایت معتبر، وجوب شکسته بودن نماز مسافر (البته با شرایطش)، کاملا واضح است (مگر در چهار جا که باید کامل خوانده شود).

جمع‌بندی آن‌که: با توجه به متن این روایات و نیز تصریح قرآن و مقایسه آن‌ها، به نظر می‌رسد که انسان در نماز خوف اجازه دارد که نماز را شکسته بخواند حتی اگر سفرش کمتر از هشت فرسخ شرعی باشد ولی در سفری که بیش از هشت فرسخ است و سایر شرایط را دارد، چه خوفی در کار باشد و چه نباشد، لازم است نماز را شکسته بخواند (مگر در چهار جا).

در ضمن می‌بینیم که این روایات در تعارض با آیه شریفه نیستند. چرا که این آیات شریفه در بیان مسأله‌ای غیر از حکم کلی نماز مسافر بوده و تنها حکم نماز خوف در سفر را (حتی اگر کمتر از هشت فرسخ باشد) بیان می‌کنند.

آن‌چه در این‌جا بیان شد، اجمالی از مطلب بود که امید است راه‌گشا باشد. دلایل تفصیلی فرصتی مفصل و مجالی وسیع می‌خواهد.

خداوند شما را توفیق دهد.