اشکال یکی از خوانندگان به «لو لاک لما خلقت الافلاک»
مطلب زیر توسط یکی از خوانندگان عزیز به نقد و بررسی حدیث «لولاک لما خلقت الافلاک» در تاریخ ۱۳۹۲/۴/۲۴ ارسال شده است:
جهت مطالعه مطلب اصلی لطفا کلیک کنید.
جهت مطالعه پاسخ لطفا کلیک کنید.
* * *
در رابطه ی با بحث «لولاک لما خلقت الافلاک» شما گفته‌اید سندا مشکل دارد ولی محتوایش صحیح است. شخصی تحقیقی کرده بود که محتوای این حدیث هم مشکل دارد. من این تحقیق را می‌آوردم و منتظر جواب شما می‌مانم :
می‌توان گفت غایت خلقت انس و جن پیامبر اکرم بوده است ولی این‌که بخواهیم بگوییم غایت خلقتِ کل عالم، پیامبر است معلوم نیست صحیح باشد. این‌که بگوییم قطب عالم امکان ، انسانِ کامل است معلوم نیست صحیح باشد. اشرف مخلوقات بودن انسان نیز مطلبی صد درصد نیست.
از آیات قران استفاده می‌شود که موجوداتی برتر یا حداقل مساوی با انسان ها نیز موجوداند. به آیات زیر توجه کنید:
آیه اول : وَ لَقَدْ کَرَّمْنَا بَنىِ ءَادَمَ وَ حَمَلْنَاهُمْ فىِ الْبرَِّ وَ الْبَحْرِ وَ رَزَقْنَاهُم مِّنَ الطَّیِّبَاتِ وَ فَضَّلْنَاهُمْ عَلىَ کَثِیرٍ مِّمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِیلًا (اسراء-۷۰)
به یقین فرزندان آدم را کرامت دادیم، و آنان را در خشکى و دریا (بر مرکبهایى که در اختیارشان گذاشتیم) سوار کردیم
و به آنان از نعمت هاى پاکیزه روزى بخشیدیم، وآنان را بر بسیارى از آفریدههاى خود برترى کامل دادیم.
جالب است که مفسر تفسیر کاشف که یک مسلمان شیعی است در ذیل این آیه می‌گوید: «فان الإنسان سید کریم، ما فی ذلک ریب و لکنه لیس سید المخلوقات کلها، بل واحدا من السادات.» (تفسیر الکاشف، ج۵، ص: ۶۷) (ترجمه : انسان سیدی کریم است و در این شکی نیست و لکن سید همه ی مخلوقات نیست بلکه یکی از سادات جهان است.)
آیه دوم : در آیه ۷۵ سوره ص آمده است که وقتی ابلیس بر آدم سجده نکرد خداوند به او گفت:
«أَسْتَکْبرَْتَ أَمْ کُنتَ مِنَ الْعَالِینَ»
آیا تکبّر کردى یا از بلند مرتبهگانى؟
در تفسیر المیزان ذیل این آیه آمده است : جمله «أَسْتَکْبَرْتَ أَمْ کُنْتَ مِنَ الْعالِینَ» استفهامى است توبیخى، معنایش این است که : آیا سجده نکردنت از این بابت است که عارت مىشد، و خود را از این کار بزرگتر مىدانستى؟ و یا این‌که به راستى شان تو اجل از این عمل بود. و تو از کسانى بودى که قدر و منزلتشان بالاتر از آن است که مامور به سجده بر آدم شوند؟ و از همین جا بعضىاز مفسرین استفاده کردهاند که : معلوم مىشود خداى تعالى مخلوقاتى عالى دارد که مقامشان اجل از آن است که براى آدم سجده کنند، بندگانى هستند مستغرق در توجه به سوى پروردگارشان، و هیچ چیزى را به جز او درک نمىکنند. (ترجمه المیزان، ج۱۷، ص: ۳۴۴)
از این آیات به دست می آید این که بخواهیم انسان را تنها موجود برتر عالم هستی بدانیم و بگوییم اگر او نبود عالم هم نبود مورد مناقشه است. بله ما نمی خواهیم این مطلب را صد درصد منکر شویم ولی می خواهیم بگوییم بالاخره چنین مطلبی صد درصد هم نیست.
دو آیه ی دیگر در قرآن هست که به موضوع ما مرتبط است. البته این دو آیه یک مطلب را بیان می کنند :
آیه اول :
وَ لَوْ یُؤَاخِذُ اللَّهُ النَّاسَ بِظُلْمِهِم مَّا تَرَکَ عَلَیهَْا مِن دَابَّهٍ وَ لَاکِن یُؤَخِّرُهُمْ إِلىَ أَجَلٍ مُّسَمًّى فَإِذَا جَاءَ أَجَلُهُمْ لَا یَسْتَْخِرُونَ سَاعَهً وَ لَا یَسْتَقْدِمُونَ (نحل-۶۱)
اگر خداوند بخواهد که مردم را به گناهشان هلاک کند، بر روى زمین هیچ جنبندهاى باقى نگذارد، ولى عذابشان را تا مدتى معین به تأخیر مىافکند. و چون اجلشان فرارسد، یک ساعت پس و پیش نشوند.
آیه دوم :
وَ لَوْ یُؤَاخِذُ اللَّهُ النَّاسَ بِمَا کَسَبُواْ مَا تَرَکَ عَلىَ ظَهْرِهَا مِن دَابَّهٍ وَ لَاکِن یُؤَخِّرُهُمْ إِلىَ أَجَلٍ مُّسَمًّى فَإِذَا جَاءَ أَجَلُهُمْ فَإِنَّ اللَّهَ کاَنَ بِعِبَادِهِ بَصِیرَا (فاطر-۴۵)
و اگر خدا بخواهد مردم را به سبب کارهایى که کردهاند بازخواست کند، بر روى زمین هیچ جنبندهاى باقى نگذارد. ولى آنها را تا زمانى معین مهلت مىدهد و چون مدتشان به سر آمد، به اعمال بندگان خویش آگاه است.
از این آیات بدست می آید که ممکن است بر روی زمین هیچ جنبنده‌ای نباشد ولی زمین یا مخلوقاتِ دیگر سر جای خود باقی باشد.
به هر حال می خواهیم بگوییم محتوای عبارت (لولاک لما خلقت الافلاک) نیز قابل مناقشه است.
