عید غیر خم مبارک باد
قالَ الْحاکِم الحَسَکانی فی تفسیر قول الله عزوجل « سَألَ سائِلٌ بِعَذابٍ واقِعٍ، لِلْکافِرینَ لَیْسَ لَهُ دافِعٌ»:
أخْبَرَنا أبوعَبْدِ اللهِ الشّیرازیُّ أخْبَرَنا أبوبَکْرٍ الْجَرْجَرائیُّ حَدَّثَنا أبوأحْمَدَ الْبَصْریُّ
قالَ: حَدَّثَنی مُحَمَّدُ بْنُ سَهْلٍ حَدَّثَنا زَیْدُ بْنُ إسْماعیلَ مَوْلَى الْأنْصاریّ
حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بْنُ أیّوبَ الْواسِطیُّ، عَنْ سُفْیانَ بْنِ عُیَیْنَهَ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أبیهِ عَنْ عَلیٍّ قالَ:
لَمّا نَصَبَ رَسولُ اللهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم عَلیّاً یَوْمَ غَدیرِ خُمٍّ، فَقالَ: مَنْ کُنْتُ مَوْلاهُ فَعَلیٌّ مَوْلاهُ،
طارَ ذَلِکَ فی الْبِلادِ، فَقَدِمَ عَلَى رَسولِ اللهِ النُّعْمانُ بْنُ الْحَرْثِ الْفِهْریُّ فَقالَ:
أمَرْتَنا عَنِ اللهِ أنْ نَشْهَدَ أنْ لا إلَهَ إلّا اللهُ، وَ أنَّکَ رَسولُ اللهِ، وَ أمَرْتَنا بِالْجِهادِ وَ الْحَجِّ وَ الصَّلاهِ وَ الزَّکاهِ وَ الصَّوْمِ فَقَبِلْناها مِنْکَ
ثُمَّ لَمْ تَرْضَ حَتَّى نَصَبْتَ هَذا الْغُلامَ، فَقُلْتَ: مَنْ کُنْتُ مَوْلاهُ فَهَذا مَوْلاهُ، فَهَذا شَیْءٌ مِنْکَ أوْ أمْرٌ مِنْ عِنْدِ اللهِ
قالَ: أمْرٌ مِنْ عِنْدِ اللهِ.
قالَ: اللهِ الَّذی لا إلَهَ إلّا هُوَ إنَّ هَذا مِنَ اللهِ؟
قالَ: اللهِ الَّذی لا إلَهَ إلّا هُوَ إنَّ هَذا مِنَ اللهِ.
قالَ: فَوَلَّى النُّعْمانُ وَ هُوَ یَقولُ: [اللهُمَ] إنْ کانَ هذا هُوَ الْحَقَّ مِنْ عِنْدِکَ، فَأمْطِرْ عَلَیْنا حِجارَهً مِنَ السَّماءِ أوِ ائْتِنا بِعَذابٍ ألیمٍ.
فَرَماهُ اللهُ بِحَجَرٍ عَلَى رَأْسِهِ فَقَتَلَهُ. فَأنْزَلَ اللهُ تَعالَى سَألَ سائِلٌ.
شواهد التنزیل، ح ۱۰۳۰
(و روی هذا الحدیث فی کتب اصحاب الامامیه ایضا)
* * *
حاکم حسکانی که از محدثین مکتب خلفا ست ذیل آیه اول و دوم سوره معارج، به سلسله سند خود روایت می‌کند که
وقتى در روز غدیر خم، رسول الله صلى‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم علی سلام‌الله‌علیه را (به جانشینى) نصب کرد
فرمود: هر که من مولای او هستم، این علی مولای اوست،
این مطلب در همه بلاد پخش شد، پس نعمان بن حرث فهرى نزد پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم آمد و گفت:
از جانب خدا ما را امر کردی که به لا اله الا الله و این که تو فرستاده او هستی، شهادت دهیم و
ما را به جهاد و حج و نماز و زکات و روزه امر کردی و ما از تو پذیرفتیم.
اما راضی نشدی تا آن‌که این جوان را بر ما (به عنوان جانشین) نصب کردی
و گفتی هر که من مولای اویم این علی مولای اوست؟!
این کار از جانب خودت بود یا امر الهی؟!
پیامبر فرمودند: دستوری از جانب خداوند.
گفت: خدایی که که هیچ خدایی جز او نیست، این از جانب خدا بود؟
پیامبر فرمودند: خدایی که که هیچ خدایی جز او نیست، این از جانب خدا بود.
راوی می‌گوید: نعمان باز گشت در حالی که می‌گفت «خدایا اگر این حقی از جانب توست، سنگی از آسمان بر ما بباران یا به عذابی دردناک دچارمان کن.»
که در این هنگام خداوند سنگی (از آسمان) بر سرش زد و او را کشت.
در این هنگام بوده که آیه «سال سائل» (آیه ۱ سوره معارج) نازل شد.
(این حدیث در کتب امامیه نیز با اندک تفاوت‌هایی روایت شده است)
