مزد گرفتن برای پیش‌نمازی
سؤال:
سلام
این درست که اگر کسی برای پیش نمازی مزد بگیرد، عادل نیست و نباید پشت سرش نماز خواند؟
*********************************************************************
سلام علیکم
در تراث روایی شیعه، روایات متعددی هست که مزد گرفتن برای امور دینی، مانند آموزش قرآن، امام جماعتی و … را منع می‌کند که بعضی از آن‌ها معتبر است.
بعضی از این روایات با مفهوم کلی نهی آمده‌اند و بعضی توضیح بیشتری دارند. حال اگر مبنای مشهور فقها را بگیریم که ظهور اولیه نهی را بر حرمت می‌دانند، با توجه به اینکه قرینه خارجیه معتبری وجود ندارد، باید این گونه نهی‌ها را حمل بر حرمت کرد و گرفتن مزد برای این امور را حرام دانست، اما اگر کسی مانند حقیر مبنایش بر این باشد که ظهور اولیه اوامر و نواهی، تنزیهی است، مگر به قرینه‌ای معلوم شود، در بیان واجب یا حرام است، نمی‌توان به راحتی حکم بر حرمت این امور کرد.
البته روایات معتبری هست که تکلیف بعضی از این نواهی را روشن می‌کند. مثلا مرحوم ثقهالسلام الکلینی در الکافی (۱۴۵۵۹) از محمد بن یحیی العطار از محمد بن موسی بن عیسی از احمد بن حسن بن علی بن فضال از پدرش از علی بن عقبه از موسی بن اکیل از علاء بن سیابه از امام باقر علیه‌السلام روایت کرده است: «لَا یُصَلّى خَلْفَ مَنْ یَبْتَغِی عَلَى الْأَذَانِ وَ الصَّلَاهِ الْأَجْرَ، وَ لَا تُقْبَلُ شَهَادَتُهُ». یعنی پشت سر کسی که برای اذان و نماز طلب مزد می‌کند نماز نخوان و شهادتش را قبول نکن.
در این حدیث، عبارت دوم، معلوم می‌کند که نهی اولی، تنزیهی و در بیان کراهت نیست، چرا که عبارت دوم، عدالت این فرد را نفی می‌کند و یکی از شروط امام جماعت، عدالت است. پس لزوما نماز پشت سر کسی که برای این امور طلب مزد دارد، باطل است.
این حدیث را مرحوم شیخ الطائفه نیز در التهذیب، (ج ۶، ح ۶۰۶)، به طریق خود به ثقهالاسلام الکلینی به باقی سند نیز روایت کرده است.
شیخ صدوق هم شبیه همین مطلب را در الفقیه (ح ۳۲۹۰) از علی بن احمد بن عبدالله از پدرش از جدش از محمد بن خالد از علاء بن رزین از محمد بن مسلم روایت کرده است.
می‌بینیم که این حدیث، در سه کتاب از کتب اربعه ما آمده است، لذا کسانی که احادیث این کتب را معتبر می‌دانند، چاره‌ای ندارند جز پذیرش این حدیث. بر مبنای حقیر هم، هر چند طریق الکافی و التهذیب معتبر نیست، اما طریق شیخ صدوق در الفقیه، به معصوم علیه‌السلام معتبر است.
حال ممکن است بگویند این ائمه جماعت، پولی که دریافت می‌کنند، جنبه هدیه دارد و مزد نیست. یا مثلا هزینه ایاب و ذهاب آن‌ها است. بله! دادن هدیه و گرفتن آن، اگر تالی فاسدی نداشته باشد، خوب است. هزینه ایاب و ذهاب هم مشکلی ندارد، اما باید ببینیم اگر این فرد، این به اصطلاح هدیه‌اش کم و زیاد شود، شاکی می‌شود یا خیر، یا اگر هدیه‌اش قطع شود، هم‌چنان حاضر به اقامه نماز برای بلند مدت هست یا خیر. اگر بود که خدا خیرش دهد و تقبل الله، اما اگر دیدید، خیر، حق دارید شک کنید.
در مورد ایاب و ذهاب هم می‌شود خودمان و دیگران را بسنجیم. ببینید اگر وسایل ایاب و ذهاب او را تامین کردید، لازم نبود از این بابت هزینه‌ای پرداخت کند، هم‌چنان برنامه ادامه دارد؟ یا به یک‌باره مسائل و گرفتاری‌هایی بروز می‌کند و امکان ادامه هم‌راهی منتفی می‌شود.
ممکن هم هست کسی بگوید من دارم وقت صرف می‌کنم و بدون هیچ چیز که نمی‌شود. در جواب باید عرض کرد که مگر امام علیه‌السلام متوجه این مسأله نبوده‌اند؟
و السلام علی من اتبع الهدی
