هدیه به اماکن مقدسه و بقاع متبرکه
سؤال:
با سلام و عرض تحیت و تبریک ۱۳ رجب
در فضای مجازی کسی می‌گفت که امام علی ع گفته که من اگر خیلی هم ثروت داشتم، هدیه‌ای به کعبه نمی‌دادم، برای اینکه متولیهای کعبه برای خودشون بر می‌دارندش؟ این داستان معتبر است؟ اگر بله، کمک ما به حرم امام رضا و امام‌زاده ها و … چه میشود؟
*********************************************************************
پاسخ استاد ریاحی:
بسم الله الرحمن الرحیم
سلام علیکم و رحمه الله
من هم متقابلا میلاد امیر مؤمنان سلام‌الله‌علیه را خدمت شما تبریک عرض می‌کنم.
آن‌چه ایشان گفته‌اند مطلب درستی از روایتی معتبر است که حقیر سند و متن حدیث را دقیق و توضیحی به مقتضای فرصت خدمتتان عرض می‌کنم.
۱. مرحوم شیخ صدوق در کتاب علل الشرائع (ج ۲، ص ۴۰۸) از محمد بن حسن بن احمد بن ولید از محمد بن حسن الصفار از ابراهیم بن هاشم القمی از عبدالله بن مغیره از اسماعیل بن ابی‌زیاد السکونی از امام صادق علیه‌السلام از پدرانشان از امیر مؤمنان سلام‌الله‌علیه روایت کردند که ایشان فرمودند: « لَوْ کَانَ لِی وَادِیَانِ، یَسِیلَانِ ذَهَباً وَ فِضَّهً، مَا أَهْدَیْتُ إِلَى الْکَعْبَهِ شَیْئاً، لِأَنَّهُ یَصِیرُ إِلَى الْحَجَبَهِ، دُونَ الْمَسَاکِین».
همه افراد موجود در سند این روایت، از ثقات درجه یک هستند و حدیث کاملا معتبر است.
۲. یعنی امیر مؤمنان سلام‌الله‌علیه فرمودند: «اگر برای من دو وادی بود که طلا و نقره در آن موج می‌زد، چیزی به سوی کعبه هدیه نمی‌کردم، چرا که صرف حاجبان آن میشود، نَه مساکین.»
۳. می‌بینیم که امام علیه‌السلام، اصل هدیه به کعبه یا به طور کلی بگوییم اماکن متبرکه را انکار نکرده‌اند، بلکه علت آن‌چه را انجام می‌دهند را هم فرموده‌اند که این علت‌ها است که راه ما را روشن می‌کند.
۴. حاجبان کعبه یا به تعبیر امروزی در زبان فارسی، متولیان آستانه مبارکه کعبه، اموالی را که به حساب کعبه، هدیه می‌شد، به جای آن‌که صرف مساکین کنند، برای خودشان بر می‌داشتند. حالا شاید کمکی هم به مستمندان می‌کردند، اما قاعدتا این مقدار به اندازه‌ای نبوده است که مورد نظر امام علیه‌السلام باشد، لذا ما هم به جرأت می‌توانیم بگوییم اگر این ویژگی در سایر امور هم صدق کند، فرقی نمی‌کند و اگر می‌خواهیم شیعه و پیرو ائمه باشیم، ما هم لازم است این نکته را مد نظر داشته باشیم.
کمک‌های ما به مشاهد مشرفه و بقاع متبرکه یا هر جا و کس دیگری، اگر به جای آن‌که صرف بر طرف کردن نیازهای مستمندان شود، به تصرف متولیان درآمده، صرف امور خود آن‌ها، خانواده‌شان، تشکیل سازمان‌های بی‌حساب، سرمایه‌گذاری جهت اموری غیر از تأمین نیازمندان، تبرج و اشرافیت حرم‌ها و … شود، شایسته نیست، به آن‌ها کمک شود و لازم است خود انسان نسبت به صرف آن اقدام کند، یا به افراد مورد اطمینان خود که می‌داند کار درست را انجام می‌دهد، واگذار کند.
در این‌جا خوب است دو نکته عرض کنم.
۱. طبق آن‌چه حقیر از نصوص دینی، یعنی آیات قرآن و روایات معتبر برداشت کرده‌ام، آن‌چه در حرم امام رضا علیه‌السلام و بسیاری از امام‌زاده‌ها در ایران و عراق می‌بینیم، موافق رضایت ائمه و از جمله امام عصر علیهم‌السلام نیست و نمی‌دانم زمانی که تشریف بیاورند با آن‌ها و متولیانشان چه می‌کنند.
۲. با توجه به وجود افراد مستمند بسیاری که در مشهد، خراسان رضوی، استان‌های هم‌جوار، کل ایران و حتی سراسر دنیا وجود دارد، همین‌طور آن چه در عتبات عالیات و حرمن شریفین دیده‌ایم، به نظر می‌رسد دارایی‌ها و سرمایه‌گذاری موجود در این بقاع، به اندازه لازم صرف این دست امور مطلوب الله تعالی نمی‌شود. به عنوان کسی که تحصیلات دانشگاهیم مدیریت است و در ضمن آن دوره‌های مدیریت مالی را در دانشگاه و بعضی مراکز دیگر گذرانده‌ام، تصورم این است که چه بسا همین دارایی‌ها و سرمایه‌ها و … برای تأمین نیازهای جوامع ضعیف و آسیب‌دیده مردمان مسلمان، کفایت کند و دیگر نیازی به کمیته امداد و مانند آن نباشد. وجود سازمان‌های بزرگ، تبرج و اشرافیت اکثر حرم‌ها، بیش‌تر مساجد و …، عدم وجود حساب‌رسی شفاف و مورد رجوع متخصصان و عموم مردم و بسیاری امور دیگر از ابهامات جدی است که موجب میشود حقیر به این دست مراکز اعتماد نکنم. البته ناگفته نماند این برداشت حقیر دلیل عدم اعتماد شما و دیگران نیست. من، شما و دیگران باید آن کنیم که خود بتوانیم در محضر عدل الهی پاسخ‌گو باشیم، لذا باید ببینید خودتان چه برداشتی دارید.
و من الله التوفیق و علیه التکلان
